Đái tháo đường thai kỳ: hiểu nhiều hơn để kiểm soát tốt hơn
Đái tháo đường thai kỳ là một trong những nguyên nhân gây ra hậu quả đáng kể cho mẹ bầu và thai nhi. Trong bài viết này, FPT Medicare sẽ cung cấp cho mẹ những thông tin hữu ích giúp mẹ hiểu rõ hơn về mối nguy hiểm và các phương pháp quản lý bệnh nếu như mẹ không may mắc phải căn bệnh này nhé!
1. Sơ lược về bệnh đái tháo đường thai kỳ
Đái tháo đường (hay tiểu đường) là tình trạng cơ thể không thể sử dụng đường và tinh bột từ thức ăn để tạo ra năng lượng cho các hoạt động của cơ thể, từ đó lượng đường dư thừa sẽ tích tụ lại trong máu.
Mẹ có biết vì sao cơ thể không thể biến đường thành năng lượng không? Câu trả lời nằm ở insulin. Hormone insulin được tuyến tụy tổng hợp giúp chuyển hóa các chất đường thành năng lượng. Tuy nhiên vì một số lí do mà cơ thể không tạo ra được insulin, hay sản xuất quá ít hoặc không thể sử dụng insulin, dẫn đến bệnh lý đái tháo đường.
Đái tháo đường thai kỳ là loại đái tháo đường được phát hiện khi bạn đang mang thai và không mắc đái tháo đường trước đó. Bệnh sẽ biến mất sau khi sinh. Nếu không biến mất, bệnh sẽ tiến triển thành đái tháo đường tuýp 2. Trong trường hợp biến mất, bạn vẫn có nguy cơ mắc đái tháo đường tuýp 2 trong tương lai.
Sơ đồ các loại đái tháo đường thường gặp: – Đái tháo đường tuýp 1: cơ thể không sản xuất được insulin, – Đái tháo đường tuýp 2: cơ thể không sử dụng được insulin – Đái tháo đường thai kỳ: chẩn đoán lần đầu khi mang thai và biến mất sau sinh
2. Mẹ bầu nào dễ mắc đái tháo đường thai kỳ?
Những mẹ bầu có các yếu tố sau sẽ dễ mắc đái tháo đường thai kỳ và cần được sàng lọc sớm trong lúc mang thai:
– Trong gia đình có người thân của mẹ (ông ngoại, bà ngoại, cậu, dì) bị bệnh đái tháo đường.
– Mẹ bị đái tháo đường thai kỳ trong lần mang thai trước.
– Mẹ từng sinh con to (> 4kg), hoặc thai bị suy yếu, thai chết trong bụng mẹ, thai bị dị tật bẩm sinh, thai đa ối,…
– Mẹ từng có ít nhất 3 lần sảy thai liên tiếp.
+
Sơ đồ các yếu tố nguy cơ của đái tháo đường thai kỳ, bao gồm: mẹ bị béo phì, hội chứng buồng trứng đa nang, gia đình có người thân bị đái tháo đường, mẹ bị đái tháo đường trong lần mang thai trước; tiền sử sinh con to, suy thai, thai chết lưu, dị tật bẩm sinh, đa ối.
3. Sàng lọc và chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ
Hầu hết mẹ bầu bị đái tháo đường thai kỳ sẽ không có dấu hiệu gì đáng chú ý. Một số mẹ bầu có thể thấy khát nước nhiều hơn và đi tiểu thường xuyên hơn. Do đó, cách tốt nhất để phát hiện căn bệnh này là thực hiện sàng lọc trong thai kỳ.
Đối với mẹ bầu có nguy cơ cao mắc đái tháo đường thai kỳ, bác sĩ sẽ chỉ định sàng lọc sớm trong 3 tháng đầu thai kỳ. Những mẹ bầu còn lại sẽ được sàng lọc vào tuần thai thứ 24 – 28.
Quy trình sàng lọc sẽ diễn ra như sau:
- Sau bữa ăn tối ngày trước xét nghiệm, mẹ phải nhịn ăn và uống (có thể uống nước lọc) ít nhất 8 giờ.
- Vào sáng ngày xét nghiệm, mẹ sẽ được lấy máu vào lúc đói. Sau đó, mẹ được bác sĩ cho uống 1 cốc nước đường. Lưu ý, cốc nước đường này khá đặc và mẹ cần uống hết trong khoảng 5 – 10 phút. Sau khi uống nước đường 1 giờ và 2 giờ, mẹ sẽ được lấy tiếp 2 mẫu máu. Kết quả xét nghiệm đường huyết trong các mẫu máu này cho phép bác sĩ xác định mẹ có bị đái tháo đường thai kỳ hay không.
- Mẹ cần lưu ý trong 2 tiếng chờ làm xét nghiệm máu, mẹ cũng không được ăn hoặc uống gì khác (trừ nước lọc). Sau lần lấy máu cuối cùng, mẹ mới được ăn uống bình thường trở lại.
4. Ảnh hưởng của đái tháo đường thai kỳ đến mẹ và bé
Đái tháo đường thai kỳ không được quản lý tốt có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Tuy nhiên, em bé có thể gặp nhiều nguy hiểm hơn mẹ.
Các biến chứng có thể gây ảnh hưởng đến em bé bao gồm:
- Sinh con to
- Sinh non
- Suy hô hấp sơ sinh
- Hạ đường huyết ở trẻ sơ sinh
- Em bé có nguy cơ cao bị béo phì và đái tháo đường tuýp 2 trong tương lai
- Thai chết trong tử cung.
Các biến chứng có thể gây ảnh hưởng đến mẹ bầu:
- Huyết áp cao và tiền sản giật – gây đe dọa tính mạnh cho mẹ và bé.
- Sinh mổ
- Tiến triển thành đái tháo đường tuýp 2 sau này.
Chính vì những biến chứng nghiêm trọng trên, mẹ bầu mắc đái tháo đường thai kỳ cần được kiểm soát tốt đường huyết, đồng thời được bác sĩ sản khoa theo dõi sát sao trong suốt thai kỳ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
5. Điều trị đái tháo đường thai kỳ
Điều trị đái tháo đường thai kỳ giúp lượng đường trong máu mẹ được kiểm soát ở mức hợp lý, giúp mẹ và bé khỏe mạnh, đồng thời hạn chế các biến chứng trong thời gian mang thai và sinh nở.
Để điều trị tốt đái tháo đường thai kỳ cần có sự hợp tác giữa mẹ và bác sĩ. Phương pháp điều trị bao gồm thay đổi lối sống, theo dõi lượng đường trong máu và sử dụng thuốc nếu cần thiết.
Bên cạnh đó, em bé của mẹ cũng cần được theo dõi chặt chẽ để hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm. Sau khi sinh, mẹ cần tiếp tục kiểm tra để đảm bảo lượng đường huyết đã quay về mức tiêu chuẩn.
Thay đổi lối sống
Thay đổi lối sống bao gồm áp dụng một chế độ ăn lành mạnh và duy trì hoạt động thể chất. Mẹ không nên hiểu nhầm rằng mẹ phải giảm cân khi mang thai nhé – mẹ cần phải tăng cân vì cơ thể mẹ đang làm việc chăm chỉ để hỗ trợ cho sự tăng trưởng của con. Tuy nhiên, cân nặng tăng lên phải nằm trong mức giới hạn để giúp mẹ kiểm soát tốt đường huyết.
- Chế độ ăn uống lành mạnh và nghiêm ngặt: Mẹ cần tiêu thụ các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng và chất xơ, ít béo, ít đường và ít calo như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu đạm.
- Duy trì hoạt động thể chất: mẹ nên luyện tập thể dục thể thao với cường độ vừa phải, tốt nhất là khoảng 30 phút mỗi ngày.
Khẩu phần ăn lành mạnh bao gồm trái cây, rau, ngũ cốc, thịt nạc, cá
Theo dõi lượng đường trong máu
Khi mẹ bị chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ, bác sĩ sẽ hướng dẫn mẹ cách tự kiểm tra lượng đường huyết trên 4 lần mỗi ngày để đảm bảo trị số đường huyết trong máu mẹ luôn ở mức khỏe mạnh.
Sử dụng thuốc kiểm soát đường huyết
Nếu mẹ đã ăn kiêng và tập thể dục đầy đủ những vẫn không thể kiểm soát đường huyết, mẹ có thể cần phải tiêm insulin theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm lượng đường trong máu. Mẹ không được tự ý sử dụng loại thuốc này khi không có chỉ định của bác sĩ nhé.
Theo dõi chặt chẽ thai nhi
Em bé sẽ được bác sĩ kiểm tra sự tăng trưởng và phát triển trong bụng mẹ thông qua siêu âm để phát hiện kịp thời những bất thường và chuẩn bị phương án tối ưu cho ngày dự sinh sắp đến.
Theo dõi sau khi sinh
Vào tuần thứ 6 và tuần thứ 12 sau khi sinh, mẹ sẽ được tái khám để kiểm tra đường huyết. Trong trường hợp các chỉ số xét nghiệm đường đã trở về bình thường, mẹ vẫn cần kiểm tra lại mỗi 3 năm để theo dõi tiến triển của bệnh đái tháo đường tuýp 2.
Đái tháo đường thai kỳ là căn bệnh ngày càng phổ biến ở mẹ bầu, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ mà còn gây nguy hiểm cho thai nhi. Vì vậy, mẹ cần đi khám thai đầy đủ để được bác sĩ xác định các yếu tố nguy cơ đái tháo đường thai kỳ. Bên cạnh đó khi được chẩn đoán mắc bệnh, mẹ phải tuân thủ một chế độ ăn nghiêm ngặt, luyện tập thể thao hợp lý, theo dõi chặt chẽ thai nhi để đảm bảo cho cả mẹ và bé được khỏe mạnh và an toàn.
Bài viết tham khảo nguồn:
Gestational diabetes – Diagnosis & treatment – Mayo Clinic