Đường và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Gan nhiễm mỡ không do rượu ngày càng trở thành mối lo ngại lớn khi tỉ lệ người mắc bệnh gia tăng trên toàn cầu. Nếu như trước đây, gan nhiễm mỡ thường gắn với rượu bia, thì hiện nay, đường và thực phẩm chứa đường đã nổi lên như một nguyên nhân hàng đầu gây tích tụ mỡ ở gan.

1. Gan nhiễm mỡ không do rượu là gì?

Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là tình trạng mỡ tích tụ trong gan ở những người uống rất ít hoặc không uống rượu. Tình trạng này liên quan chặt chẽ đến béo phì, tiểu đường tuýp 2 và hội chứng chuyển hóa. Nếu không được điều trị, NAFLD có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH), xơ gan, thậm chí là ung thư gan.

Theo các nghiên cứu, đường fructose – loại đường có mặt trong đường tinh luyện và xi-rô bắp – đóng vai trò chính trong quá trình hình thành mỡ trong gan. Khi tiêu thụ quá nhiều đường, gan sẽ chuyển hóa fructose thành chất béo, làm tăng nguy cơ tích tụ mỡ và viêm gan.

2. Tại sao đường có thể gây ra bệnh gan nhiễm mỡ?

2.1. Chuyển hóa đường và tích tụ mỡ

Fructose được hấp thu qua ruột và chuyển hóa gần như toàn bộ tại gan. Tuy nhiên, không giống glucose – được sử dụng làm năng lượng cho tế bào, fructose lại thúc đẩy quá trình tổng hợp chất béo (lipogenesis) và cản trở khả năng đốt cháy mỡ của gan. Sự kết hợp này dẫn đến tích tụ mỡ trong gan, làm gan bị “quá tải”.

Ngoài ra, fructose còn làm tăng nồng độ axit uric và gây ra tình trạng stress oxy hóa trong tế bào gan, tạo điều kiện cho viêm nhiễm và xơ hóa gan phát triển.

Bên cạnh đó, nồng độ glucose trong máu cao có thể thúc đẩy quá trình chuyển hóa glucose thành fructose. Thí nghiệm trên chuột được cho ăn glucose cho thấy lượng fructose tích tụ trong gan tăng đáng kể.

2.2. Đồ uống ngọt và thực phẩm chế biến

Một trong những nguồn cung cấp đường lớn nhất cho chúng ta mỗi ngày là đồ uống có đường như nước ngọt, nước ép đóng chai và các món tráng miệng nhiều đường. Khi lạm dụng các loại thực phẩm này, nguy cơ mắc NAFLD có thể tăng lên đáng kể.

3. Mối liên hệ giữa tiểu đường và gan nhiễm mỡ không do rượu

Tiểu đường và NAFLD có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Khi đường huyết tăng cao kéo dài, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách chuyển đường thành mỡ, tích tụ trong gan và các cơ quan khác.

Lời khuyên: Đối với người mắc tiểu đường, việc kiểm soát đường huyết là chìa khóa để giảm nguy cơ mắc NAFLD. Một công cụ hữu ích là máy đo đường huyết liên tục (CGM). Thiết bị này giúp theo dõi chỉ số đường huyết theo thời gian thực, phát hiện kịp thời các biến động lớn và hỗ trợ bạn điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý. Sử dụng CGM không chỉ giúp kiểm soát tiểu đường mà còn góp phần bảo vệ sức khoẻ tổng thể.

4. Triệu chứng của gan nhiễm mỡ không do rượu

NAFLD thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, ở những trường hợp tiến triển nặng hơn, bạn có thể gặp phải:

• Cảm giác mệt mỏi kéo dài.
• Đau hoặc khó chịu ở vùng bụng trên, bên phải.
• Vàng da, vàng mắt trong trường hợp xơ gan.

Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như béo phì, tiểu đường hoặc thói quen tiêu thụ nhiều đồ ngọt, việc thăm khám định kỳ để tầm soát NAFLD là điều rất quan trọng.

5. Làm thế nào để phòng ngừa và cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu?

Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

5.1. Cắt giảm đường trong chế độ ăn

• Hạn chế đồ uống có đường như nước ngọt, nước ép đóng chai và trà sữa.
• Ưu tiên các món ăn tươi, ít chế biến và hạn chế thực phẩm chứa đường ẩn như bánh kẹo, kem, chè…
• Đọc kỹ nhãn dinh dưỡng, lưu ý với những thuật ngữ và hàm lượng của chúng như xi-rô bắp, đường fructose, glucose…

5.2. Duy trì cân nặng hợp lý

Nếu bạn đang thừa cân hoặc béo phì, hãy hợp tác cùng bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để xây dựng kế hoạch giảm cân an toàn và hiệu quả. Ngược lại, nếu bạn đã có cân nặng lý tưởng, hãy duy trì nó bằng cách áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học và rèn luyện thể chất đều đặn.

5.3. Tập thể dục đều đặn

Duy trì thói quen tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp cải thiện độ nhạy insulin, tăng khả năng đốt mỡ thừa. Các bài tập như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc bơi lội đều mang lại hiệu quả tích cực.

5.4. Kiểm soát đường huyết và lipid máu

Đối với người mắc tiểu đường, việc theo dõi đường huyết bằng CGM kết hợp với chế độ ăn uống cân bằng sẽ giúp duy trì đường huyết ổn định và giảm áp lực lên gan. Bên cạnh đó, kiểm soát lipid máu như cholesterol và triglyceride cũng là yếu tố quan trọng để phòng ngừa NAFLD.

Gan nhiễm mỡ không do rượu là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát kịp thời. Đường, đặc biệt là fructose, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của NAFLD và các biến chứng liên quan. Việc cắt giảm đường, duy trì lối sống lành mạnh và sử dụng các công cụ hỗ trợ như máy đo đường huyết liên tục sẽ giúp bạn kiểm soát tốt sức khỏe, bảo vệ lá gan và phòng ngừa các bệnh lý nguy hiểm khác.

Chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ giúp ngăn ngừa gan nhiễm mỡ mà còn là nền tảng vững chắc cho sức khỏe lâu dài. Hãy bắt đầu thay đổi từ những thói quen nhỏ nhất để bảo vệ cơ thể bạn.

Để biết thêm về máy đo đường huyết liên tục 3P, bạn có thể truy cập bài viết <gắn link landingpage 3P>

Tài liệu tham khảo: