1. Insulin là gì? Đóng vai trò như thế nào trong cơ thể? 

Insulin là một hormone sản xuất bởi tuyến tụy, một cơ quan nằm ở phần trên bên trái của vùng bụng. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh mức đường trong máu và chuyển hóa năng lượng trong cơ thể chúng ta. 

Khi ta ăn một bữa ăn chứa tinh bột, chất này sẽ được chuyển hóa thành đường glucose trong quá trình tiêu hóa. Glucose là nguồn năng lượng chính cho cơ thể, nhưng mức đường glucose trong máu cần được duy trì trong một khoảng giới hạn hợp lý. Khi mức đường glucose tăng lên, tuyến tụy sẽ tiết ra insulin vào máu.

Insulin đóng vai trò như một “chìa khóa” cho các tế bào trong cơ thể, đặc biệt là  tế bào cơ và mô mỡ. Nó cho phép glucose từ máu đi vào các tế bào, nơi glucose được sử dụng để sản xuất năng lượng hoặc lưu trữ dưới dạng glycogen (trong gan và cơ) hoặc chất béo (trong mô mỡ). Đồng thời, insulin cũng kích thích quá trình tổng hợp protein và ức chế quá trình giải phóng glucose từ gan, giúp duy trì mức đường glucose ổn định trong cơ thể. 

Khi tuyến tụy không thể sản xuất đủ insulin hoặc cơ thể không phản ứng đúng với insulin, tình trạng bệnh đáng chú ý nhất là tiểu đường có thể xảy ra. Trong tiểu đường, mức đường huyết tăng cao do không thể đi vào tế bào một cách hiệu quả. Điều này có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, do đó việc điều chỉnh mức insulin trong cơ thể rất quan trọng đối với sự hoạt động bình thường của cơ thể. 

 

2. Có những loại Insulin nào và lưu ý khi sử dụng 

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, đối với người bệnh đái tháo đường, thuốc Insulin là một liều thuốc quan trọng trong việc điều trị bệnh này.  

2.1 Dựa theo cấu trúc phân tử 

• Insulin người: được tổng hợp bằng phương pháp tái tổ hợp DNA, ít gây dị ứng và đề kháng do tự miễn và loạn dưỡng mô mỡ tại chỗ tiêm. Thuốc cũng có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng < 30 độ C và có thể mang theo khi đi du lịch. Insulin người gồm insulin thường (regular insulin) và NPH (Neutral Protamine Hagedorn). 

• Insulin Analog: được tổng hợp bằng kỹ thuật tái tổ hợp DNA, nhưng có thay đổi cấu trúc bằng cách thay thế một vài acid amin hoặc gắn thêm chuỗi polypeptide để thay đổi dược tính. 

2.2 Dựa vào cơ chế tác dụng 

Dựa vào cơ chế tác dụng của Insulin, người ta phân ra có 4 loại Insulin chính sau: 

1. Insulin tác dụng nhanh và ngắn thường được tiêm trực tiếp dưới da, thuốc sẽ phân ly nhanh chóng và được hấp thu sau khoảng 15 phút và đạt đỉnh sau khoảng 1-2 giờ. Ví dụ bao gồm insulin aspart (Fiasp, NovoLog), insulin glulisine (Apidra) và insulin lispro (Admelog, Humalog, Lyumjev).
   Lưu ý: Do tác dụng nhanh của Insulin dạng này nên người bệnh cần rất lưu ý về lượng carbohydrate trong bữa ăn.
    
2. Insulin tác dụng trung bình, thuốc sẽ có tác dụng kéo dài hơn nhờ sự phối hợp giữa 2 phần Insulin zinc hòa tan với protamine zinc Insulin. Loại thuốc này sau khi được tiêm dưới da sẽ bắt đầu có tác dụng sau 2 – 4 giờ, đạt đỉnh tác dụng sau 6 – 7 giờ và có thời gian kéo dài khoảng 10 – 20 giờ. Loại thuốc này cần tiêm 2 lần mỗi ngày để đảm bảo hiệu quả.
    
3. Insulin tác dụng chậm và kéo dài thường được dùng vào buổi tối. Loại này cũng có nhiều loại thuốc khác nhau tùy thuộc cho mỗi bệnh nhân.
    
4. Insulin hỗn hợp là loại Insulin có trộn sẵn 2 loại Insulin tác dụng nhanh và tác dùng dài trong cùng một loại hoặc cùng một mũi tiêm. Chính vì thế thuốc sẽ có 2 đỉnh tác dụng, một là tác dụng của Insulin nhanh đối với lượng carbohydrate trong bữa ăn và tác dụng của Insulin dài để tạo nên nồng độ Insulin nền.

3. Bác sĩ sẽ lựa chọn insulin cho bạn dựa trên cơ sở nào? “Các mức tiêu chuẩn giúp bác sĩ lựa chọn Insulin” 

Vậy bạn có thắc mắc bác sĩ dựa vào cơ sở và yếu tố nào để lựa chọn loại thuốc phù hợp cho bệnh nhân hay không? Để trả lời câu hỏi đó, dựa vào các tiêu chí bên dưới bác sĩ có thể lựa chọn loại thuốc phù hợp: 

Tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ xem xét lịch sử bệnh của bạn, bao gồm thông tin về loại tiểu đường mà bạn mắc phải và cách tiếp cận điều trị trước đây. Điều này giúp xác định xem bạn có thể cần insulin dạng nhanh, chậm, kết hợp hay dạng khác. 

Mục tiêu điều trị: Bác sĩ sẽ đặt mục tiêu điều trị cho bạn, nhằm kiểm soát mức đường glucose trong cơ thể. Mục tiêu này có thể khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của bạn và mức độ kiểm soát tiểu đường mà bác sĩ muốn đạt được. 

Tình trạng sức khỏe tổng quát: Bác sĩ sẽ xem xét tình trạng sức khỏe tổng quát của bạn, bao gồm các yếu tố như tuổi, tình trạng tim mạch, bệnh lý thận, bệnh lý gan và các vấn đề sức khỏe khác. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến sự lựa chọn của bác sĩ về loại insulin phù hợp cho bạn. 

Mục tiêu kiểm soát đường huyết: Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết của bạn dựa trên kết quả xét nghiệm mức đường glucose trong máu và xem xét những biến động trong mức đường huyết của bạn trong thời gian gần đây. Thông qua đánh giá này, bác sĩ có thể quyết định loại insulin nào sẽ giúp bạn đạt được kiểm soát tốt nhất. 

Tình trạng cá nhân và sự ưu tiên: Bác sĩ sẽ lắng nghe ý kiến của bạn, hiểu về tình trạng cá nhân và sự ưu tiên của bạn trong việc điều trị tiểu đường. Điều này giúp tạo ra một phương án điều trị insulin phù hợp với nhu cầu và mong muốn của bạn. 

Quá trình lựa chọn insulin là một quá trình định kỳ và có thể thay đổi theo thời gian. Bác sĩ sẽ theo dõi sát sao hiệu quả của insulin và điều chỉnh liều lượng và loại insulin nếu cần thiết để đảm bảo bạn đạt được kiểm soát tốt nhất về lượng đường rong cơ thể. 

 

Bài viết tham khảo nguồn: who.int/vietnam , diabetes.org.uk và benhvien108.vn.