Nhiễm toan ceton – “Cơn ác mộng” của bệnh nhân tiểu đường

1. Nhiễm toan ceton có nguy hiểm không? 

Bạn có biết, nhiễm toan ceton là biến chứng cấp nghiêm trọng của bệnh tiểu đường. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, nó sẽ tiến triển rất nhanh và có khả năng đe dọa tính mạng người bệnh. 

Hay nói cách khác: “Nhiễm toan ceton được xem như một “cơn ác mộng” mà người tiểu đường luôn muốn tránh xa” 

Xem thêm “Chỉ dấu” cho thấy bạn đang mắc biến chứng thận do tiểu đường

2. Dấu hiệu và cách xử trí nhiễm toan ceton 

2.1 Triệu chứng nhiễm toan ceton 

Các triệu chứng nhiễm toan ceton do tiểu đường thường xuất hiện nhanh, trong vòng 24 giờ.  

Những triệu chứng sớm của bệnh thường không đặc trưng và khá giống với tiểu đường thông thường, bao gồm: 

– Khát nước nhiều,  

– Đi tiểu nhiều hơn bình thường 

Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, các triệu chứng sẽ nặng hơn và xuất hiện ồ ạt, bao gồm: 

– Thở nhanh, sâu, hơi thở có mùi ceton (mùi trái cây) 

– Đau bụng, buồn nôn và nôn mửa 

– Da và miệng khô, mặt đỏ bừng 

– Đau đầu, cứng cơ hoặc đau nhức 

– Cảm thấy rất mệt 

2.2 Bạn nên làm gì nếu nghi ngờ mình nhiễm toan ceton? 

Khi bạn cảm thấy mình bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của bệnh (đã liệt kê ở mục 2.1), bạn nên thực hiện các bước sau:

BẠN NÊN:

Kiểm tra đường huyết ngay  Nếu đường huyết của bạn ở mức > 240 mg/dl.  Kiểm tra nồng độ ceton trong máu: dùng bộ kit xét nghiệm ceton trong nước tiểu/ Hoặc dùng máy đo nồng độ ceton trong máu  Nếu kết quả âm tính, lặp lại kiểm tra sau mỗi 4-6 giờ để theo dõi

Trường hợp bạn có kết quả ceton dương tính, hãy liên hệ ngay cho bác sĩ điều trị. Nếu tình trạng nhiễm toan ceton được phát hiện sớm, bác sĩ có thể chỉ định điều trị tại nhà kèm theo hướng dẫn chi tiết. Khi đó, bạn cần thực hiện các lưu ý sau: 

LƯU Ý KHI ĐIỀU TRỊ NHIỄM TOAN CETON TẠI NHÀ

Tuân theo hướng dẫn của bác sĩ về: Lượng insulin, thuốc cần dùng và các biện pháp cần làm để điều trị hoặc ngăn ngừa nhiễm toan ceton Kiểm tra đường huyết thường xuyên: Cố gắng kiểm tra mỗi giờ để đảm bảo việc điều trị có hiệu quả Kiểm tra nồng độ ceton: Kiểm tra bằng bộ kit xét nghiệm ceton trong nước tiểu hoặc máy đo nồng độ ceton trong máu Uống nhiều nước: Uống nước lọc hoặc đồ uống không đường để giữ nước, đặc biệt nếu bạn bị ốm hoặc nôn mửa. Cố gắng ăn uống: Điều này quan trọng, đặc biệt nếu bạn bị bệnh. Nếu bạn dùng insulin, hãy dùng cùng với bữa ăn và tuân thủ đúng theo chỉ định của bác sĩ Không tập thể dục: Hoạt động thể chất có thể làm tăng đường huyết và tăng nồng độ ceton trong cơ thể. Chỉ tập thể dục trở lại khi có sự đồng ý của bác sĩ.

2.3 Trường hợp cấp cứu khẩn cấp 

Khi các triệu chứng nhiễm toan ceton trở nặng, người bệnh có thể lâm vào tình trạng hôn mê và có nguy cơ đe dọa tính mạng. Do đó, người nhà cần phải nhận biết các dấu hiệu của trường hợp nguy cấp này để kịp thời đưa bệnh nhân đến cơ cở y tế gần nhất cấp cứu.  

Trong trường hợp này, bệnh nhân cần đưa đến bệnh viện ngay lập tức để cấp cứu kịp thời. Hãy nhớ rằng nhiễm toan ceton do đái tháo đường nếu không được điều trị có thể dẫn đến tử vong!  Đường huyết ≥ 300 mg/dL (hoặc 16,7 mmol/L) và/hoặc không đáp ứng với điều trị tại nhà Kết quả dương tính khi xét nghiệm thể ceton trong nước tiểu Người bệnh nôn mửa và không thể ăn uống

3. Khi nào người mắc tiểu đường bị nhiễm toan ceton? 

Nhiễm toan ceton xảy ra khi cơ thể bạn không có đủ insulin đế sử dụng đường. Khi đó, chất béo sẽ được phân hủy để tạo ra năng lượng. Quá trình này đồng thời cũng tạo ra một loại acid gọi là ceton. Khi quá nhiều ceton được sản xuất cùng lúc, chúng tích tụ lại và gây ra tình trạng nhiễm toan ceton. 

3.1 Nguyên nhân phổ biến nhất là? 

– Bị ốm hoặc bị bệnh: Khi đó, cơ thể bạn ngầm hiểu là đang chiến đấu với “kẻ địch” nên sẽ tiết ra nhiều đường để tạo nhiều năng lượng hơn. 

– Thiếu insulin: Thường do việc không tuân thủ điều trị insulin. Một số nguyên nhân thường gặp như dùng sai liều, sai thời điểm hay quên sử dụng insulin. 

– Tăng đường huyết phản ứng (insulin reaction): Đây là một phản ứng điều hòa ngược của cơ thể. Khi dùng quá liều insulin, bạn sẽ bị hạ đường huyết. Lúc đó, cơ thể chúng ta sẽ “tự cứu mình” bằng cách phóng thích các hormon gây tăng đường huyết trở lại. Hiện tượng này thường xảy ra vào ban đêm và cho kết quả nồng độ ceton cao vào buổi sáng. 

3.2 Các nguyên nhân khác cũng có thể là? 

– Nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ 

– Chấn thương về thể chất, ví dụ như tai nạn xe 

– Sử dụng rượu bia hoặc ma túy 

– Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu và thuốc kháng viêm corticosteroid cũng có thể gây ra nhiễm toan ceton 

4. Cách phòng ngừa nhiễm toan ceton 

Nhiễm toan ceton là một biến chứng cấp nghiêm trọng của bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện các lưu ý sau để kiểm soát và ngăn chặn tiến triển của bệnh, bao gồm: 

BẠN NÊN

Tuân theo kế hoạch điều trị của bác sĩ, bao gồm việc điều chỉnh liều insulin dựa trên thực đơn, mức độ tập luyện, hoặc trong trường hợp bạn bị ốm. Kiểm tra đường huyết thường xuyên Tham khảo ý kiến bác sĩ về việc mua máy theo dõi đường huyết liên tục để theo dõi đường huyết tốt hơn Kiểm tra sự có mặt của thể ceton khi đường huyết của bạn tăng cao và khi bạn bị ốm Tuân thủ các nguyên tắc quản lý đái tháo đường trong những ngày ốm đã được khuyến cáo Hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn có bất kỳ băn khoăn nào liên quan chỉ định đã được dặn dò

KHÔNG NÊN

Quên sử dụng insulin, đặc biệt là lúc bạn nhịn đói  Bỏ liều insulin

Có thể bạn chưa biết:

1. Biến chứng thần kinh khu trú do tiểu đường – Mối nguy hiểm cần nhận diện
2. Làm sao để phát hiện sớm bệnh thần kinh tiểu đường?

Bài viết tham khảo nguồn:  

https://www.cdc.gov/diabetes/basics/diabetic-ketoacidosis.html 

https://www.nhs.uk/conditions/diabetic-ketoacidosis/ 

https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/complications/diabetic_ketoacidosis 

https://diabetes.org/diabetes/dka-ketoacidosis-ketones 

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21945-diabetic-ketoacidosis-dka