Thuy CaoGlucose là trung tâm của quá trình cung cấp năng lượng cho cơ thể. Nó được tiêu hóa và hấp thu từ thức ăn qua hệ tiêu hóa và đi vào máu. Nhờ sự vận chuyển của dòng máu, glucose được phân phối đến các tế bào của các cơ quan khắp cơ thể. Từ đây, glucose được biến đổi thành năng lượng hoặc dự trữ trong gan và cơ.
1. Xuất phát điểm của glucose trong máu (đường huyết)?
Không giống như cây xanh, con người không thể tự quang hợp để tạo ra chất dinh dưỡng và năng lượng. Chúng ta phải ăn để duy trì sự sống!
Cơ thể phân giải những chất bạn ăn và hấp thụ chúng. Những chất này bao gồm:
– Carbohydrate: từ cơm, bún, bánh mì… hay trái cây…
– Protein (đạm): từ thịt, cá, trứng, sữa…
– Chất béo (mỡ): mỡ heo, bò, gà…
– Vitamin và các dưỡng chất khác
Carbohydrate phần lớn được phân giải thành glucose qua quá trình tiêu hóa. Sau đó, glucose được hấp thụ vào máu và khiến đường huyết tăng lên.
Bạn ăn càng nhiều carbohydrate, lượng đường trong máu càng cao sau quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn (khoảng 1 đến 2h sau ăn).
Carbohydrate dạng lỏng được hấp thụ nhanh hơn so với carbohydrate trong thức ăn rắn. Do đó, uống một lon soda sẽ gây tăng đường huyết nhanh hơn so với ăn một miếng pizza.
2. Glucose và hành trình “ngọt ngào”
Glucose và hành trình “ngọt ngào” của nó trong cơ thể người
Sau khi ăn và tiêu hóa thức ăn, glucose nhanh chóng đi từ ruột non vào máu. Lúc này, lượng đường trong máu tăng lên.
Vì nồng độ đường huyết tăng sau khi ăn, tuyến tụy tự động giải phóng insulin để glucose di chuyển từ máu vào các tế bào của các cơ quan khắp cơ thể. Insulin là một chất giúp các tế bào sẵn sàng tiếp nhận glucose. Đường glucose chỉ có thể vào các tế bào nếu có đủ insulin trong máu.
Khi ngày càng nhiều tế bào nhận được glucose, lượng đường trong máu giảm xuống về mức bình thường.
Glucose là nguồn nhiên liệu chính cho các hoạt động thường ngày của tế bào, và cơ thể. Khi bạn suy nghĩ “chiều nay ăn gì”, hay gọi điện cho người yêu, xem Thời sự VTV… bạn đều tiêu tốn glucose.
Trong trường hợp glucose không được sử dụng và trở nên dư thừa, gan và cơ bắp sẽ lưu trữ chúng dưới dạng glycogen. Glycogen đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và trạng thái ổn định trong cơ thể. Nó giúp cơ thể duy trì chức năng trong tình trạng đói.
Nếu một người không ăn trong một khoảng thời gian ngắn, nồng độ glucose trong máu sẽ giảm. Glycogen được phân giải thành glucose, làm đường huyết tăng lại về mức bình thường.
* Khi nào glucose được thải ra ngoài qua nước tiểu?
Tế bào của bạn sẽ không có đủ nguồn năng lượng nếu không có đủ insulin, hoặc nếu chúng trở nên quá kháng lại tác động của insulin. Khi đó, glucose không thể, hoặc đi vào tế bào rất ít, dẫn đến tình trạng đường huyết ngày càng tăng.
Nếu bạn có quá nhiều glucose trong máu, thận sẽ loại bỏ một phần glucose dư thừa qua nước tiểu, và dẫn đến bệnh đái tháo đường.
3. Tác nhân nào ảnh hưởng đến sự thay đổi của glucose trong máu?
3.1. Đường huyết có trở nên thấp nhất vào buổi sáng vì sau một đêm không ăn gì?
Nghe như có vẻ hợp lý. Nhưng, lượng đường trong máu ở buổi sáng có sự thay đổi không như chúng ta thường nghĩ. Nguyên do là sự thay đổi hormone trong cơ thể.
Một trong số chúng có thể kể đến là cortisol. Hoạt động của cortisol để kích thích gan sản xuất glucose vào buổi bình minh. Bên cạnh đó, chất này cũng góp phần gây ra sự kháng insulin.
Đó có thể là những lý do làm đường huyết tăng vào buổi sáng. Một người bình thường sẽ không trải qua ảnh hưởng xấu, vì cơ thể họ có thể sản xuất insulin để cân bằng. Tuy nhiên, một người mắc bệnh tiểu đường không thể sản xuất đủ hoặc sử dụng insulin hiệu quả. Do đó, điều này có thể làm cho đường huyết tăng nhanh.
Ngoài ra, lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết) vào ban đêm có thể dẫn đến lượng đường trong máu cao vào buổi sáng do sự tăng tiết một số hormone. Đây được gọi là hiệu ứng Somogyi.
3.2. Tập thể dục ảnh hưởng lớn đến mức đường huyết
Tập thể dục giúp làm giảm glucose trong máu
Khi bạn vận động cơ bắp, các tế bào hấp thụ đường từ máu để tạo năng lượng, và đường huyết sẽ giảm xuống.
Tùy thuộc vào cường độ hoặc thời lượng của việc tập luyện, hoạt động thể chất có thể giúp giảm mức đường huyết của bạn trong nhiều giờ sau khi bạn ngừng vận động.
Nếu bạn tập thể dục thường xuyên, các tế bào có thể nhạy cảm hơn với insulin. Điều này giúp cải thiện cơ chế điều hòa đường huyết của cơ thể (đã nêu ở mục 2). Nhưng cũng đừng vì thế mà tập luyện quá sức nhé, bạn có thể bị hạ đường huyết đấy!
Và ngược lại. Việc thụ động, lười vận động có thể khiến lượng đường trong máu tăng do đường không được sử dụng để tạo năng lượng.
3.3. Sự căng thẳng giải phóng một số hormone có thể gây tăng vọt đường huyết
Căng thẳng là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước nguy hiểm.
Một số tình huống thường nhật khiến bạn căng thẳng như: khi deadline tới gần mà bạn chưa kịp hoàn thành công việc, sếp thông báo họp khẩn, giấu quỹ đen và bị vợ phát hiện…!
Phản ứng “chiến đấu hoặc bỏ chạy” làm tăng đường huyết, cho phép cơ thể duy trì sự tỉnh táo và đối phó với các tình huống bất lợi.
Nếu sự căng thẳng kéo dài, từ áp lực công việc, gia đình…, có thể khiến cơ thể giữ lượng đường trong máu ở mức cao liên tục. Từ đó gây ra những tác động tiêu cực đối với sức khỏe.
Căng thẳng có thể khiến lượng glucose tăng lên trong máu
3.4. Đường huyết còn chịu ảnh hưởng bởi những yếu tố khác?
* Các yếu tố làm gia tăng đường huyết:
– Tác dụng phụ từ một số loại thuốc, như thuốc steroid
– Khi bị ốm – cơ thể bạn giải phóng hormone để chống lại bệnh, và những hormone này làm tăng đường huyết
– Các cơn đau, chẳng hạn như đau do cháy nắng khiến cơ thể bạn giải phóng hormone làm tăng lượng đường trong máu
– Chu kỳ kinh nguyệt, gây ra sự thay đổi lượng các hormone trong cơ thể
* Những tác nhân khiến đường huyết giảm:
– Ăn không đủ, nhịn đói
– Rượu, đặc biệt khi uống lúc bụng đói
Tổng kết:
Glucose đóng vai trò chủ chốt trong việc cung cấp năng lượng cho cơ thể. Nó được chuyển hóa và hấp thụ từ thức ăn thông qua hệ tiêu hóa và sau đó được đưa vào máu. Glucose sau đó được dòng máu vận chuyển đến các tế bào ở cơ quan trong cơ thể. Tại đây, glucose hoặc là được chuyển hóa thành năng lượng để sử dụng ngay, hoặc là được lưu trữ trong gan và cơ. Đối với người mắc bệnh tiểu đường, glucose dư thừa trong máu có thể bị đào thải qua thận.
Lượng glucose trong máu của chúng ta không đứng yên. Nó chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố: việc ăn uống, vận động, thời gian trong ngày, sự căng thẳng, thuốc, các vấn đề sức khỏe khác như bệnh tật và thậm chí cả chu kỳ kinh nguyệt.
Hiểu được các nhân tố tác động đến đường huyết sẽ giúp bạn chủ động xây dựng và duy trì một lối sống lành mạnh. Từ đó phòng ngừa bệnh tiểu đường, hoặc giúp người mắc đái tháo đường kiểm soát glucose trong máu tốt hơn.
Why Do Your Blood Sugar Levels Change? [MH1]
Miễn trừ trách nhiệm
