Thuy Cao
Trong cuộc sống hiện đại, căng thẳng (stress) dường như là vấn đề mà đa số ai cũng gặp phải, từ áp lực công việc, tài chính đến những lo toan đời thường. Ít ai biết rằng, ngoài việc khiến tinh thần mệt mỏi, stress còn ảnh hưởng trực tiếp đến lượng đường trong máu, nhất là ở những người đang có nguy cơ hoặc mắc bệnh đái tháo đường.
Theo các chuyên gia của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) và Tạp chí Sức khỏe Harvard, stress có thể khiến đường huyết tăng cao tạm thời, làm mất cân bằng nội tiết và khiến việc kiểm soát đường huyết trở nên khó khăn hơn.
1. Stress không trực tiếp gây ra đái tháo đường, nhưng ảnh hưởng rõ rệt đến đường huyết
Nhiều người nghĩ stress chỉ ảnh hưởng đến tinh thần, nhưng thực tế, nó còn tác động đáng kể đến đường huyết. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), khi bạn căng thẳng, cơ thể sẽ kích hoạt cơ chế “chiến đấu hoặc bỏ chạy”. Lúc này, tuyến thượng thận tiết ra các hormone như cortisol và adrenaline để giúp bạn có năng lượng đối phó tình huống khẩn cấp.
Các hormone này đồng thời làm tăng lượng glucose trong máu, đây là một phản ứng tự nhiên của cơ thể để cung cấp thêm năng lượng cho cơ bắp và não. Tuy nhiên, chúng cũng làm giảm tác dụng của insulin, khiến đường không được hấp thu vào tế bào mà tồn đọng trong máu lâu hơn.
Theo Tạp chí Sức khỏe Harvard, cơ chế này là điều hoàn toàn bình thường nếu chỉ xảy ra ngắn hạn, nhưng nếu bạn gặp phải tình trạng stress kéo dài, đường huyết có thể duy trì ở mức cao liên tục hơn bình thường, đặc biệt ở những người có rối loạn chuyển hóa hoặc tiểu đường.
Hình 1: Stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến các chỉ số đường huyết.
Nói cách khác, stress không gây ra bệnh đái tháo đường, nhưng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tăng đường huyết ở những người đã có nguy cơ.
2. Vì sao stress khiến đường huyết khó kiểm soát hơn?
Theo Mayo Clinic (Tổ chức y tế phi lợi nhuận hàng đầu của Mỹ), ở người khỏe mạnh, khi đã trải qua giai đoạn căng thẳng, nồng độ hormone stress giảm xuống, đường huyết sẽ dần ổn định trở lại. Nhưng nếu bạn liên tục đối mặt với áp lực công việc, thiếu ngủ hoặc lo âu kéo dài, cơ thể sẽ sản xuất cortisol nhiều hơn bình thường, tình trạng này gọi là stress mạn tính.
Một nghiên cứu đăng trên Frontiers in Endocrinology (2021) cho thấy, nồng độ cortisol cao kéo dài có thể làm giảm độ nhạy của tế bào với insulin, hay còn gọi là kháng insulin. Điều này khiến cơ thể khó hấp thu glucose, dẫn đến đường huyết tăng dai dẳng ngay cả khi bạn không ăn nhiều tinh bột hay đồ ngọt.
Thêm vào đó, nhiều người có xu hướng tìm đến đồ ăn ngọt hoặc thức ăn nhanh khi gặp căng thẳng, điều mà CDC Hoa Kỳ cảnh báo có thể khiến đường huyết tăng cao hơn nữa.
Hình 2: Người bị căng thẳng có xu hướng tìm đến đồ ngọt có thể khiến đường huyết tăng cao
Vì vậy, căng thẳng không chỉ tác động lên tâm trí, mà còn khiến việc duy trì đường huyết ổn định trở nên khó khăn hơn, nhất là với người đang theo dõi hoặc điều trị đái tháo đường.
3. Dấu hiệu cho thấy stress đang ảnh hưởng đến đường huyết của bạn
Nếu bạn bị đái tháo đường hoặc đang theo dõi đường huyết, hãy cảnh giác khi thấy những biểu hiện sau:
- Đường huyết tăng cao dù chế độ ăn không thay đổi
- Cảm thấy mệt mỏi, khát nước, tiểu nhiều hơn bình thường
- Ngủ không ngon giấc, dễ cáu gắt, hay lo âu
- Mức đường huyết lên xuống thất thường theo trạng thái cảm xúc
Đây có thể là dấu hiệu cơ thể bạn đang chịu tác động mạnh từ stress.
4. Làm thế nào để giảm stress và ổn định đường huyết?
Kiểm soát stress không chỉ giúp tinh thần thoải mái hơn, mà còn là một phần quan trọng trong việc duy trì đường huyết ổn định. Các chuyên gia khuyến nghị bạn có thể bắt đầu từ những thay đổi nhỏ, dễ thực hiện mỗi ngày:
- Thực hành hít thở sâu, thiền hoặc yoga mỗi ngày để giảm hormone căng thẳng.
- Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày, giúp cơ thể cân bằng nội tiết tố.
- Duy trì vận động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi, đạp xe, những hoạt động này không chỉ giảm stress mà còn giúp cơ thể nhạy cảm hơn với insulin.
- Theo dõi đường huyết thường xuyên, nhất là khi bạn cảm thấy căng thẳng kéo dài.
- Nếu có điều kiện, sử dụng thiết bị đo đường huyết liên tục (CGM) để phát hiện sớm sự dao động của đường huyết, điều này giúp bạn điều chỉnh kịp thời chế độ ăn hoặc nghỉ ngơi.
5. Kết luận
Stress không trực tiếp gây ra bệnh đái tháo đường, nhưng lại có sự ảnh hưởng nhất định đến khả năng kiểm soát đường huyết.
Và căng thẳng là điều không thể tránh khỏi, nhưng bạn hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát tác động của nó lên sức khỏe. Máy đo đường huyết liên tục 3P do FPT phát triển sẽ là người bạn đồng hành đáng tin cậy, giúp bạn hiểu rõ hơn cách cơ thể phản ứng trước stress, để sống an yên hơn mỗi ngày.
Tài liệu tham khảo
[1] American Diabetes Association (2024). Stress and Diabetes
[2] Harvard Health Publishing (2023). How stress affects blood sugar and diabetes management.
[3] Mayo Clinic. Stress and Blood Sugar Levels.
[4] ADA Standards of Care 2025. Lifestyle Management in Diabetes.
[5] Frontiers in Endocrinology (2021). The Role of Cortisol in Glucose Metabolism and Insulin Resistance.
Miễn trừ trách nhiệm
