Ths. Ds. Phan Minh Hải
1. Các loại đái tháo đường
Bệnh tiểu đường là tình trạng rối loạn trong việc sử dụng đường của cơ thể, biểu hiện bằng sự gia tăng lượng đường trong máu.
Có 3 loại bệnh tiểu đường chính:
- Tiểu đường loại 1: xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin
- Tiểu đường loại 2: là tình trạng cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào của cơ thể không đáp ứng với insulin.
- Tiểu đường thai kỳ: là tình trạng lượng đường trong máu tăng cao trong thời kỳ mang thai. Nó thường biến mất sau khi sinh.
Xem thêm: Các loại bệnh đái tháo đường bạn có thể gặp
2. Có những tiêu chuẩn nào để chẩn đoán đái tháo đường?
Những tiêu chuẩn để chẩn đoán đái tháo đường
| Loại xét nghiệm | Chỉ số bình thường | Tiền đái tháo đường | Đái tháo đường | Đái tháo đường thai kỳ | |
| 1 | Đường huyết đói | < 100 mg/dl | 100 – 125 mg/dl | ³ 126 mg/dl |
NA |
| 2 | Đường huyết sau khi làm nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống | Ở thời điểm sau 2 giờ :
< 140 mg/dL |
Ở thời điểm sau 2 giờ:
140 – 199 mg/dL |
Ở thời điểm sau 2 giờ :
³ 200 mg/dL |
– Đường huyết lúc đói: ≥ 92 mg/dL*
– Ở thời điểm 1 giờ ≥ 180 mg/dL* Ở thời điểm 2 giờ ≥ 153 mg/dL* |
| 3 | Chỉ số HbA1c | < 5,7% | 5,7 – 6,4% | ³ 6,5% | NA |
| 4 | Đường huyết bất kỳ | NA | NA | ³ 200 mg/dl
(kèm triệu chứng đặc trưng của tăng đường huyết hoặc cơn tăng đường huyết cấp) |
NA |
Chú thích:
*: Tiêu chuẩn chỉ áp dụng đối phụ nữ mang thai ở 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ.
2.1 Tiêu chuẩn chung để chẩn đoán đái tháo đường
Theo hướng dẫn mới nhất của Bộ Y tế (cập nhật tháng 12/2020), bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo đường dựa trên 1 trong 4 tiêu chí sau đây:
- (1) Đường huyết đói ≥ 126 mg/dL (hay 7 mmol/L) hoặc
- (2) Đường huyết ở thời điểm sau 2 giờ làm nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống ≥ 200 mg/dL (hay 11,1 mmol/L)
- (3) Chỉ số HbA1c ≥ 6,5% (48 mmol/mol). Xét nghiệm HbA1c phải được thực hiện bằng phương pháp đã chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế.
- (4) Bệnh nhân có triệu chứng đặc trưng của tăng đường huyết hoặc của cơn tăng glucose huyết cấp (nhiễm toan ceton), kèm theo mức đường huyết bất kỳ ≥ 200 mg/dL (hay 11,1 mmol/L).
Xem thêm: Các xét nghiệm chẩn đoán bệnh tiểu đường
Đối với đái tháo đường tuýp 2, một số trường hợp người bệnh có thể có mức đường huyết cao hơn bình thường. Tuy nhiên kết quả xét nghiệm chưa đủ để chẩn đoán mắc đái tháo đường. Trường hợp này còn gọi là tiền đái tháo đường.
Khi đó, mặc dù chưa được chuẩn đoán xác định, tuy nhiên tình trạng đường huyết cao hơn bình thường kéo dài (hay tiền tiểu đường không được kiểm soát) vẫn có thể khiến bạn tăng nguy cơ mắc phải những biến chứng nguy hiểm như biến chứng mắt, thận, thần kinh và tim mạch,..
Xem thêm: Các biến chứng man tính của bệnh tiểu đường
2.2 Tiêu chuẩn chẩn đoán tiền đái tháo đường
Theo hướng dẫn mới nhất của Bộ Y tế (Quyết định 5481/QĐ-BYT 2020), bệnh nhân được chẩn đoán mắc tiền đái tháo đường khi có 1 trong 3 tiêu chí sau:
- Có rối loạn glucose huyết đói (Impaired fasting glucose – IFG): Nghĩa là người bệnh có kết quả đường huyết đói trong khoảng 100 – 125 mg/dl.
- Có rối loạn dung nạp glucose (Impaired glucose tolerance – IGT): Mức đường huyết ở thời điểm 2 giờ sau khi làm xét nghiệm dung nạp glucose bằng đường uống có giá trị từ 140 – 199 mg/dl
- Chỉ số HbA1c từ 5,7 – 6,4%
2.3 Tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ
Đái tháo đường thai kỳ được chẩn đoán trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ và không có bằng chứng về đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2 trước đó.
– Lưu ý: Nếu phụ nữ có thai 3 tháng đầu được phát hiện tăng glucose huyết thì chẩn đoán là mắc đái tháo đường chưa được phát hiện và dùng tiêu chí chẩn đoán như ở người không có thai.
Các xét nghiệm sàng lọc đái tháo đường thai kỳ có thể thay đổi tùy theo chỉ định bác sĩ. Tuy nhiên hiện tại ở Việt Nam, theo hướng dẫn của Bộ Y tế, bệnh nhân sẽ được thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống 1 bước để chẩn đoán mắc đái tháo đường thai kỳ.
Xem thêm: Các xét nghiệm chẩn đoán bệnh tiểu đường
Theo đó, Được chẩn đoán mắc đái tháo đường thai kỳ khi thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống có ít nhất 1 giá trị glucose huyết thoả mãn tiêu chuẩn sau đây:
- Lúc đói ≥ 92 mg/dL (5,1 mmol/L)
- Ở thời điểm 1 giờ ≥ 180 mg/dL (10,0 mmol/L)
- Ở thời điểm 2 giờ ≥ 153 mg/dL (8,5 mmol/L)
Xem thêm: Đái tháo đường thai kỳ có đang “tìm đến bạn”
Tài liệu tham khảo:
- http://canhgiacduoc.org.vn/SiteData/3/UserFiles/HD%20Chan%20doan%20va%20dieu%20tri%20DTD%20tip%202.pdf
- https://www.diabetes.org.uk/professionals/position-statements-reports/diagnosis-ongoing-management-monitoring/new_diagnostic_criteria_for_diabetes
- http://canhgiacduoc.org.vn/SiteData/3/UserFiles/HD%20Chan%20doan%20va%20dieu%20tri%20DTD%20tip%202.pdf
- https://diabetesjournals.org/care/article/45/Supplement_1/S17/138925/2-Classification-and-Diagnosis-of-Diabetes
- https://diabetes.org/diabetes/a1c/diagnosis
duongph